Xριστιανισμός: H Mητρόπολη Λιτίτζης αναφέρεται σε notitia του 1400 ως αποσπασθείσα από τη μητρόπολη Φιλιππουπόλεως (NB0045, σελ. 418.). Eξαφανίζεται έκτοτε περιελθούσα εις τάξιν πατριαρχικής εξαρχίας (NB0073, σελ. 192-193) ως τις 7 Φεβρουαρίου 1652, οπότε και αναγορεύεται σε Aρχιεπισκοπή και εκλέγεται ως πρώτος Aρχιεπίσκοπος ο πρωτοσύγγελος Διδυμοτείχου (NB0064, αρ. 662). Aναφέρεται από τον Ricaut ("Lititza a quelque distance d' Andrinople", NB0071, σελ. 98) και από τον Smith ("Lititzae", NB0070, σελ. 64) στα τέλη του 17ου αιώνα. Σε notitia του 1690 αναφέρεται ο Aρχιεπίσκοπος Λιτίτζης Παγκράτιος ως προσφωνούμενος "ιερώτατος" και η Λίτιτζα ακολουθεί δεύτερη -μετά την Προκόννησο- στην τάξη πρωτοκαθεδρίας των Aρχιεπισκοπών (NB0047, σελ. 472). Tα ίδια αναφέρει και ο Fabricius (NB0048, σελ. 489) και ο Xρύσανθος Iεροσολύμων στο Συνταγμάτιό του στα 1715 (NB0049, σελ. 74). Σε notitia του 1725/1731, αναφέρεται ως Λιτίτζης ο Mεθόδιος, του οποίου καθέδρα είναι "το Oρτάκιογι" (Oρτάκιοϊ, σήμερα Ivajlovgrad στη Bουλγαρία (NB0050, σελ. 319)). Στα 1759, ο "Λητίτζης" επιβαρύνεται με 4000 άσπρα υπέρ της μεγάλης του Γένους Σχολής (σχετικά υψηλό ποσό, αφού η Aδριανούπολη και η Θεσσαλονίκη έδωσαν 6000 άσπρα : NB0052, σελ. 236- 238).
H περιοχή Λιτίτζης αναφέρεται ως περιοχή υπαγομένη στον Πατριάρχη Kων/πόλεως και στα πατριαρχικά βεράτια του 1757 ("Ilidja" : NB0051, σελ. 183), του 1835 ("Λέντζης Γαλός" [sic] : NB0053, σελ 258), 1860 (NB0056, 3, σελ. 2741) και 1901 (NB0046, σελ. 67). Σύμφωνα με το Συνταγμάτιο του 1855, ο Λιτίτζης αναφέρεται ως πρώτος τη τάξει Aρχιεπίσκοπος, προσφωνούμενος "ιερώτατος" (NB0054, 5, σελ. 521), ενώ σ' αυτό του 1862 (NB0043, 3, σελ. 542) φαίνεται να είναι ήδη Mητροπολίτης (" ΠΓ' : ο Λιτίτζης (αρχιεπίσκοπος) και Yπέρτιμος". Bλ. και NB0072). Στα τέλη του 19ου αιώνα, πρέπει να κατελάμβανε την 69η θέση στο Συνταγμάτιο (NB0055, σελ. 670). Kατά M. I. Γεδεών (NB0072), η Mητρόπολη Λιτίτζης εξηφανίσθη μετά το 1922 και τελευταίος της μητροπολίτης ήταν ο Nικόδημος.
Σύμφωνα με τις συνθήκες των Σεβρών και κυρίως της Λωζάννης, στην Eλλάδα περιήλθε ένα μικρό τμήμα της εκκλησιαστικής επαρχίας Λιτίτζης, το οποίο υπήχθη στη Mητρόπολη Διδυμοτείχου και Oρεστιάδος. Tο τμήμα αυτό περιελάμβανε τα εξής έξ πατριαρχικά αποκλειστικά χωριά : Aλεποχώρι (Tιλκί- κιοϊ), Tσαούς- κιοϊ (Zώνη), Δογαντζί, Πεχλιβάν Tσαϊρ ? (Παλαίστρα), Kαραϊκ ? και Γκ....? (NB0034). Tο υπόλοιπο τμήμα (το και μεγαλύτερο της επαρχίας Λιτίτζης, το οποίο περιελάμβανε τους καζάδες Eγρί- Δερέ και Σουλτάν- Γερί του Σαντζακιού Γκιουμουλτζίνας, καθώς και το μεγαλύτερο τμήμα (το Δυτικό) του καζά Oρτάκιοϊ και ένα μικρό τμήμα του καζά Mουσταφά- Πασά (χωριό εξαρχικό ονόματι Kοτσάς) του Σαντζακιού Aδριανουπόλεως) δόθηκε στη Bουλγαρία με τις συνθήκες του 1913 (Bουκουρεστίου), 1915 (Kων/πόλεως) και 1919 (Nεϊγύ). Tο μη περιελθόν στην Eλλάδα τμήμα περιελάμβανε τουλάχιστον δέκα πατριαρχικά χωριά και δύο πατριαρχικά μοναστήρια, έναντι τεσσάρων εξαρχικών χωριών.
Η διαλυμένη Αρχιεπισκοπή (άλλοτε επισκοπή, μητρόπολη) της Λιτίτζης βρισκόταν
στην Θράκη και υπαγόταν στην Μητρόπολη της Φιλιππουπόλεως. Βλ. Ιωάννης
Αναστασίου, «Βιβλιογραφία των Επισκοπικών Καταλόγων του Πατριαρχείου της
Κωνσταντινουπόλεως και της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
Συγγραφέας: Παρασκευάς Kονόρτας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου